Wíj kennen ze als espadrilles, de Franse benaming voor deze rustieke stappers, maar in Spanje heten ze alpargatas. Oorspronkelijk komen ze uit Catalonië en werden ze door de dragers - zowel mannen als vrouwen op het platteland en in de Pyreneeën - op z\'n Catalaans espardenyas genoemd. Die benaming was weer afgeleid van espart, een mediterrane grassoort die in de Middeleeuwen werd gebruikt om touw - en dus ook espadrilles - mee te vervaardigen.
ADVERTENTIE
Lang voor de Spaanse alpargatas was er de Egyptische sandaal die waarschijnlijk model stond voor de pantoffels die de Romeinen eeuwenlang aan hun voeten droegen. Deze waren grotendeels bedekt om bescherming te bieden tegen de felle zon. Met de Romeinse bezetting werd dit schoeisel op het Iberisch schiereiland geïntroduceerd, waar de instappers zich verder ontwikkelden en uiteindelijk de inspiratie vormden voor de espadrille zoals wij die ook nu nog kennen. De Spanjaarden namen ze op hun beurt weer mee naar Zuid- en Midden-Amerika, waar ze bij uitstek geschikt bleken voor zendelingen op hun missie. Vandaar dat ze ook in landen als Argentinië en Chili al eeuwenlang gemeengoed zijn.
In een Catalaans document uit 1322 wordt al melding gemaakt van het schoeisel en in verschillende Spaanse regio\'s maken ze deel uit van de traditionele klederdracht, met name in de gebieden die tussen de twaalfde en de zeventiende eeuw behoorden tot de zogenoemde \'Kroon van Aragón\' en in Murcia, Almería, Granada en Baskenland.
De zool die van oudsher wordt vervaardigd van touw is het belangrijkste kenmerk van de espadrille. Veelal wordt de zool voorzien van een rubberen laag, die extra versteviging moet bieden. Tegenwoordig wordt vooral jute gebruikt bij de productie. Traditioneel bestaat de bedekking uit één stuk canvas of katoen, dat van de tenen tot aan de hiel op de zool wordt vastgenaaid. De veters die ook in de Middeleeuwen al om de enkels werden gebonden, waren bedoeld om de schoenen op hun plek te houden.
De \'campesina\' van Yves Saint Laurent
Dat de espadrille anno 2013 niet wordt afgedaan als boerenslof, hebben we grotendeels aan de Franse modeontwerper Yves Saint Laurent te danken. Tijdens een modebeurs in Parijs in de jaren zestig van de vorige eeuw trok een paar alpargatas van de inmiddels beroemde Spaanse fabrikant Castañer zijn aandacht. De designer ontwierp vervolgens zelf een paar espadrilles dat hij door Castañer liet vervaardigen. Het ging om een modieuze variant op het traditionele, rustieke prototype. Het revolutionaire model - met van touw vervaardigde gevulde hak - maakte onderdeel uit van de zomercollectie van de ontwerper en ging de geschiedenis in als de \'campesina\' van Yves Saint Laurent.
Van die elegante versie gingen er sindsdien miljoenen over de toonbank, onder meer Grace Kelly werd ermee gesignaleerd, maar ook Jacqueline Kennedy, Scarlett Johansson en prinses Letizia. Andere beroemde designers volgden het voorbeeld van de Franse modekoning en namen het eeuwenoude schoeisel op in hun collecties, veelal bedoeld voor vrouwen en met sleehak, gespen of open teen. Zo verschenen er espadrilles van Donna Karan, Valentino en Prada op de markt en nam de Amerikaanse zangeres en actrice Jessica Simpson ze mee in haar modelijn.
Ook het originele model bleek nog altijd actueel en beleefde zelfs een heuse comeback. Artiesten en sterren als Michael Douglas en Salvador Dalí - veel gezien in de typische Catalaanse espardenyas, meestal in donkerblauw of rood -, maar ook de Britse koning Eduard VIII en de paus lieten zich een paar van de gemakkelijk zittende espadrilles aanmeten. Dat de stappers naast comfortabel ook nog eens ecologisch zijn, bleek bovendien helemaal van deze tijd. Tegenwoordig zijn ze ook verkrijgbaar in hippe kleurtjes en met kekke prints. Het moge duidelijk zijn: de typisch Spaanse alpargata heeft haar beste tijd nog lang niet gehad.
Zelf kopen?
Een klassiek adres voor de aanschaf van een paar originele of eenvoudige espadrilles is La Manual Alpargatera in het centrum van Barcelona. Hier wordt het schoeisel al sinds het einde van de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) vervaardigd.
