Rommelig en klein of indrukwekkend en plechtig. De paasprocessies in Spanje laten geen zintuig ongemoeid. Of je ze nu meemaakt in een klein dorpje in de campo of naar de beroemdste processies in Sevilla of Málaga kijkt, overal wordt Semana Santa anders, maar niet minder uitbundig gevierd.

Wat voor de toeristische sector de start van het nieuwe seizoen is, betekent voor massa’s Spanjaarden het hoogtepunt van hun jaar. Van Palmzondag tot en met Pasen zijn er dagelijks processies. Elke stoet begint met een afbeelding uit de lijdensweg van Christus en eindigt met een beeld van de Heilige Maagd.

Omringd door boetelingen, muzikanten en duizenden toeschouwers deinen de draagbaren met bijbelse scènes door de met wierrook bezwangerde steegjes en straten. Bezwerend tromgeroffel wordt afgewisseld door zangsolo’s die door merg en been kunnen gaan.

Broederschappen

 

Alles draait tijdens de paasweek in Spanje rond de broederschappen. Een enkele broederschap (cofradia of hermandad) is al meer dan vijf eeuwen oud.

Ooit was boetedoening voor de kerk de enige vorm van straf in de katholieke samenleving. In tijden dat de pest dood en verderf zaaide in Europa organiseerden de eerste boetelingen zich in deze broederschappen. Openlijke boetedoening zou de enige remedie zijn om de ellendige ziekte een halt toe te roepen.

Het 'nieuwe geloof'

De komst van de Katholieke Koningen aan het einde van de vijftiende eeuw, had een explosieve groei van het aantal broederschappen tot gevolg. Na acht eeuwen Moorse overheersing was het niet eenvoudig de bevolkingte bekeren tot het christendom. Veel haast werd dan ook gemaakt met het bouwen van kerken en geen moeite werd getroost om de samenleving te doordringen van het ‘nieuwe’ geloof. Voor dit doel vormden de broederschappen een uitstekend instrument.

Hoewel beide woorden ‘broeder’ bevatten (frade en hermano) is hun oorsprong anders. Cofradias zijn gebaseerd op verschillende beroepsgroepen en Hermandades verenigden zich om andere redenen.

Leden

Nu, eeuwen later bezit elke parochie of historische wijk wel een of meerdere broederschappen, die fungeren als sociaal bindmiddel en dienen ter verdieping van het geloof. Het lidmaatschap wordt gezien als een eer en geeft recht om mee te lopen in de paasprocessies. Gedurende het hele jaar zijn de leden actief binnen het broederschap. De voorbereiding van de paasprocessie is voor hen het hoogtepunt van het jaar.

Elke broederschap dient door de kerk te worden goedgekeurd en de bisschop bekrachtigt de verkiezing van het bestuur. Desondanks maken broederschappen geen deel uit van de kerkelijke hiërarchie.

Religieuze en sociale motieven

Niet alleen religieuze motieven liggen ten grondslag aan een lidmaatschap van een broederschap. Er zijn ook broeders die atheïstich zijn en zich om sociale motieven aansluiten, bijvoorbeeld vanuit familietraditie. Hoe ouder een broed is, hoe hoger zijn rang. De broederoudste is automatisch president van de broederschap. 

Beeldenverering

 

Op Belgen en Nederlanders kan het spektakel van zeven dagen overkomen als vreemd, buitenproportioneel en bijna té uitbundig voor een religieus herdenkingsfeest. Wij noorderlingen zijn doorgaans iets ingetogener.

Realistisch

De verering van de lijdende Christus en zijn treurende moeder wordt gesymboliseerd door beelden die er, compleet met bloed en tranen, vaak uiterst realistisch uitzien en waaraan de meest bizarre namen zijn gegeven: Onze Vader Jezus van het Kruis Gedaald in het Mysterie van Zijn Heilige Lijkwade of Allerheiligste Maria van het Licht in het Mysterie van Haar Drie Noden...

Het vereren van beelden is een bekend verschijnsel binnen het katholieke geloof. In Spanje werden er nadat het land bevrijd werd van de islamitische overheersing nog wat schepjes bovenop gelegd.

Bekeren

Het grote voordeel van het uitbeelden en verbeelden van bijbelse scènes was dat het volk zich zo de inhoud ervan sneller eigen kon maken. Na acht eeuwen Moorse overheersing kon de katholieke kerk in Spanje deze hulp goed gebruiken voor het bekeren van een heel volk.

En nog steeds is het openlijk aanbidden, het openlijk doen herleven van de mysteries van het lijden, de dood en de opstanding van de Verlosser en het in het openbaar boete doen de uiterste vorm van geloofsbeleving. Tijdens Semana Santa is dit het duidelijkst te zien.

De processies

 

Wanneer het geluid van de snerpende trompetten en het ritmische tromgeroffel aanzwelt en de eerste trono om de hoek verschijnt, komen bij veel Spanjaarden de emoties los. Ook buitenlanders zijn vaak volledig onder de indruk.

Een spektakel als Semana Santa, kent zijn gelijke niet. Alle broeders leven het hele jaar toe naar de dag waarop hun tronos van Christus en Maagd door de stad worden getild.

Lijdensweg

Elke processie verbeeldt een scène uit de lijdensweg van Christus. Van zijn triomfantelijke binnenkomst in Jeruzalem via zijn kruisgang en zijn wederopstanding. Er zijn broederschappen die op hun draagbaar een compleet laatste avondmaal uitbeelden.

Intense momenten

De kerk of kapel waartoe de broederschap behoort en waar de beelden door het jaar heen staan opgesteld, vormt altijd het vertrek- en eindpunt van de processie. Hier zijn dan ook de meest intense momenten te beleven. Veel beroering ontstaat zodra de trono zijn eerste schreden buiten de kapel zet.

Boetelingen

 

Vooraan in elke processie lopen de leiders van de broederschappen plechtig met hun mooiste kunstschatten in hun handen. Voorop loopt de broederoudste die de cruz de guía (een groot kruis) draagt.

Nazarenos

Daarna volgen de blaasmuzikanten die het hele jaar door hun melancholische klanken hebben geoefend op boulevards of in parken. De nazarenos (boetelingen) dragen grote kaarsen of lantaarns en maken, zeker op buitenlanders, de meeste indruk. Met hun mantels, koorden en puntkappen in de kleuren van hun broederschap, zien ze er imponerend uit. Tientallen figuren met lange pijen, Ku Klux Clan-achtige mutsen, waarin enkel ruimte is gelaten voor gaten op ooghoogte.

Capataz

Nadat dit hele schouwspel stapvoets gepasseerd is, volgt de eerste draagbaar met Christus. De capataz (opzichter) loopt voor het Christusbeeld uit en dirigeert de dragers in goede richting en geeft met een bel de signalen voor rust en weer doorgaan.

Muziek en kaarsendragers

De oudere broeders lopen het dichtst bij de trono. Erachter volgen muziekbands en kaarsendragers. Vooral tijdens de rustmomenten is het erg boeiend het chaotische gedoe eens goed te observeren. Dragers praten met familie, flessen water gaan van hand tot hand, de kleinste broedertjes scharrelen door elkaar heen, puntmutsen worden afgezet en de muzikanten proberen elkaars instrument uit.

Maria

 

Aan het einde van de stoet volgt het beeld van de door velen aanbeden heilige Maagd. In welke gedaante Maria ook voorbij komt, ze is altijd gekleed in de mooiste gewaden van dure stoffen, geborduurd met goud- en zilverdraad en omgeven van bloemen in kleuren die het lijden van Christus symboliseren, veelal rode anjers en paarse irissen.

Meelopen

Helemaal achter de processie en na de maagd lopen mensen uit sympathie of dankbaarheid mee. Dit omdat ze iets hebben gekregen van de broederschap of omdat hun gebeden zijn verhoord. Tussendoor vangen kinderen zoveel mogelijk kaarsvet op om daar grote gekleurde ballen van te draaien. Hoe groter de wasbal, hoe hoger het aanzien in hun buurt.

Puntmutsen 

De dreigend uitziende Ku Klux Clan-achtige puntmutsen worden capirote genoemd en garanderen de anonimiteit van de deelnemerss. De hoogte van de puntmuts ligt per broederschap vast. Zo kunnen offers zonder ijdelheid worden gebracht. Vanuit de historie dienden de puntmutsen om de anonimiteit van de nieuwe christenen, die destijds nog niet door de grote massa werden gewaardeerd, te waarborgen.

Beulen

Een andere bron verwijst naar de Spaanse inquisitie. De ene tekst meldt dat religieuze gevangenen verplicht de muts van karton in de vorm van een punt moesten dragen als teken van de boetedoening, terwijl ook wordt beweerd dat juist de beulen dit soort hoofddeksels droegen om anoniem te blijven.

De beelden

 

Complete kunstgalerieën, bewerkt met zilver en goud en rijkelijk opgetuigd met bloemen, zweven over de hoofden van duizenden mensen heen door de straten.

Zwaar

De pracht en praal op de draagbaren is niet gewichtsloos. In het ene dorp lopen de costaleros (dragers) onzichtbaar onder de baar en op andere locaties is wel  te zien hoe de mannen urenlang hun uitputtingsslag beleven en hun zware last meezeulen. Enkele tronos wegen ruim drieduizend kilo.

In Málaga zijn onder de enorme gevaarten vaak ruim tweehonderd mannen te vinden. Loodzwaar voor het fysieke gestel, maar een hele eer voor de geest. Bij sommige broederschappen bestaan er zelfs lange wachtlijsten om de trono te mogen dragen. Een enkele drager heeft een blinddoek om en offert op die manier voor bijvoorbeeld een ziek familielid.

Saetas

Vaak wellen er, wanneer de beelden passeren spontaan saetas op. Prachtige dramatische liederen over het lijdensverhaal gebaseerd op flamencomuziek, die vanaf een balkon over de trono worden uitgestort. Soms ontmoeten twee tronos van concurrerende broederschappen elkaar. Dat kan leiden tot een krachtmeting waarbij de costaleros hun troon zo hoog mogelijk boven hun schouders uit proberen te tillen. Een enkele keer begint de Maagd, opgezweept door het olé-geroep uit het publiek opeens te 'dansen'. 

Praktisch

In 2014 valt Domingo de Ramos (Palmzondag) op 13 april. Vanaf dan zijn er processies tot Paaszondag op 20 april.

Meer over Semana Santa in Sevilla, de optochten in Málaga, Córdoba,Alicante, Valencia, Madrid, Barcelona, algemeen over heel Spanje. Houd voor precieze programma's de regionale en lokale kranten in de gaten. Die publiceren meestal extra katernen over de paasweek zowel voor als tijdens Semana Santa.

Uw gids voor het echte Spanje - vrijdag 3 februari 2023
  • Adverteren
  • |
  • Contact
  • Voorpagina
  • Spanje
  • Costa Brava
  • Costa Blanca
  • Costa del Sol
  • Nieuws
  • Cultuur
  • Tips & Trips
  • Spanje in Beeld
  • Gastronomie
  • Samenleving
  • Natuur
  • Historie
  • Nieuws
  • Forum
  • Evenementen
  • Facebook
  • Twitter
  • Linked In
  • Nieuwsbrief
 

CULTUUR

Semana Santa in Spanje: indrukwekkend religieus spektakel

Uitgegeven: dinsdag 8 april 2014 12:30
Laatst gewijzigd: dinsdag 8 april 2014 13:05

SEVILLA - Aanstaande Palmzondag ofwel 'Domingo de Ramos' begint Semana Santa. Overal in Spanje wordt de paasweek uitgebreid gevierd. Het kijken naar de processies wordt extra interessant als je meer weet over de achtergrond en de symboliek ervan.

semana santa
© Stock

Rommelig en klein of indrukwekkend en plechtig. De paasprocessies in Spanje laten geen zintuig ongemoeid. Of je ze nu meemaakt in een klein dorpje in de campo of naar de beroemdste processies in Sevilla of Málaga kijkt, overal wordt Semana Santa anders, maar niet minder uitbundig gevierd.

ADVERTENTIE

Wat voor de toeristische sector de start van het nieuwe seizoen is, betekent voor massa’s Spanjaarden het hoogtepunt van hun jaar. Van Palmzondag tot en met Pasen zijn er dagelijks processies. Elke stoet begint met een afbeelding uit de lijdensweg van Christus en eindigt met een beeld van de Heilige Maagd.

Omringd door boetelingen, muzikanten en duizenden toeschouwers deinen de draagbaren met bijbelse scènes door de met wierrook bezwangerde steegjes en straten. Bezwerend tromgeroffel wordt afgewisseld door zangsolo’s die door merg en been kunnen gaan.

Broederschappen

 

Alles draait tijdens de paasweek in Spanje rond de broederschappen. Een enkele broederschap (cofradia of hermandad) is al meer dan vijf eeuwen oud.

Ooit was boetedoening voor de kerk de enige vorm van straf in de katholieke samenleving. In tijden dat de pest dood en verderf zaaide in Europa organiseerden de eerste boetelingen zich in deze broederschappen. Openlijke boetedoening zou de enige remedie zijn om de ellendige ziekte een halt toe te roepen.

Het 'nieuwe geloof'

De komst van de Katholieke Koningen aan het einde van de vijftiende eeuw, had een explosieve groei van het aantal broederschappen tot gevolg. Na acht eeuwen Moorse overheersing was het niet eenvoudig de bevolkingte bekeren tot het christendom. Veel haast werd dan ook gemaakt met het bouwen van kerken en geen moeite werd getroost om de samenleving te doordringen van het ‘nieuwe’ geloof. Voor dit doel vormden de broederschappen een uitstekend instrument.

Hoewel beide woorden ‘broeder’ bevatten (frade en hermano) is hun oorsprong anders. Cofradias zijn gebaseerd op verschillende beroepsgroepen en Hermandades verenigden zich om andere redenen.

Leden

Nu, eeuwen later bezit elke parochie of historische wijk wel een of meerdere broederschappen, die fungeren als sociaal bindmiddel en dienen ter verdieping van het geloof. Het lidmaatschap wordt gezien als een eer en geeft recht om mee te lopen in de paasprocessies. Gedurende het hele jaar zijn de leden actief binnen het broederschap. De voorbereiding van de paasprocessie is voor hen het hoogtepunt van het jaar.

Elke broederschap dient door de kerk te worden goedgekeurd en de bisschop bekrachtigt de verkiezing van het bestuur. Desondanks maken broederschappen geen deel uit van de kerkelijke hiërarchie.

Religieuze en sociale motieven

Niet alleen religieuze motieven liggen ten grondslag aan een lidmaatschap van een broederschap. Er zijn ook broeders die atheïstich zijn en zich om sociale motieven aansluiten, bijvoorbeeld vanuit familietraditie. Hoe ouder een broed is, hoe hoger zijn rang. De broederoudste is automatisch president van de broederschap. 

Beeldenverering

 

Op Belgen en Nederlanders kan het spektakel van zeven dagen overkomen als vreemd, buitenproportioneel en bijna té uitbundig voor een religieus herdenkingsfeest. Wij noorderlingen zijn doorgaans iets ingetogener.

Realistisch

De verering van de lijdende Christus en zijn treurende moeder wordt gesymboliseerd door beelden die er, compleet met bloed en tranen, vaak uiterst realistisch uitzien en waaraan de meest bizarre namen zijn gegeven: Onze Vader Jezus van het Kruis Gedaald in het Mysterie van Zijn Heilige Lijkwade of Allerheiligste Maria van het Licht in het Mysterie van Haar Drie Noden...

Het vereren van beelden is een bekend verschijnsel binnen het katholieke geloof. In Spanje werden er nadat het land bevrijd werd van de islamitische overheersing nog wat schepjes bovenop gelegd.

Bekeren

Het grote voordeel van het uitbeelden en verbeelden van bijbelse scènes was dat het volk zich zo de inhoud ervan sneller eigen kon maken. Na acht eeuwen Moorse overheersing kon de katholieke kerk in Spanje deze hulp goed gebruiken voor het bekeren van een heel volk.

En nog steeds is het openlijk aanbidden, het openlijk doen herleven van de mysteries van het lijden, de dood en de opstanding van de Verlosser en het in het openbaar boete doen de uiterste vorm van geloofsbeleving. Tijdens Semana Santa is dit het duidelijkst te zien.

De processies

 

Wanneer het geluid van de snerpende trompetten en het ritmische tromgeroffel aanzwelt en de eerste trono om de hoek verschijnt, komen bij veel Spanjaarden de emoties los. Ook buitenlanders zijn vaak volledig onder de indruk.

Een spektakel als Semana Santa, kent zijn gelijke niet. Alle broeders leven het hele jaar toe naar de dag waarop hun tronos van Christus en Maagd door de stad worden getild.

Lijdensweg

Elke processie verbeeldt een scène uit de lijdensweg van Christus. Van zijn triomfantelijke binnenkomst in Jeruzalem via zijn kruisgang en zijn wederopstanding. Er zijn broederschappen die op hun draagbaar een compleet laatste avondmaal uitbeelden.

Intense momenten

De kerk of kapel waartoe de broederschap behoort en waar de beelden door het jaar heen staan opgesteld, vormt altijd het vertrek- en eindpunt van de processie. Hier zijn dan ook de meest intense momenten te beleven. Veel beroering ontstaat zodra de trono zijn eerste schreden buiten de kapel zet.

Boetelingen

 

Vooraan in elke processie lopen de leiders van de broederschappen plechtig met hun mooiste kunstschatten in hun handen. Voorop loopt de broederoudste die de cruz de guía (een groot kruis) draagt.

Nazarenos

Daarna volgen de blaasmuzikanten die het hele jaar door hun melancholische klanken hebben geoefend op boulevards of in parken. De nazarenos (boetelingen) dragen grote kaarsen of lantaarns en maken, zeker op buitenlanders, de meeste indruk. Met hun mantels, koorden en puntkappen in de kleuren van hun broederschap, zien ze er imponerend uit. Tientallen figuren met lange pijen, Ku Klux Clan-achtige mutsen, waarin enkel ruimte is gelaten voor gaten op ooghoogte.

Capataz

Nadat dit hele schouwspel stapvoets gepasseerd is, volgt de eerste draagbaar met Christus. De capataz (opzichter) loopt voor het Christusbeeld uit en dirigeert de dragers in goede richting en geeft met een bel de signalen voor rust en weer doorgaan.

Muziek en kaarsendragers

De oudere broeders lopen het dichtst bij de trono. Erachter volgen muziekbands en kaarsendragers. Vooral tijdens de rustmomenten is het erg boeiend het chaotische gedoe eens goed te observeren. Dragers praten met familie, flessen water gaan van hand tot hand, de kleinste broedertjes scharrelen door elkaar heen, puntmutsen worden afgezet en de muzikanten proberen elkaars instrument uit.

Maria

 

Aan het einde van de stoet volgt het beeld van de door velen aanbeden heilige Maagd. In welke gedaante Maria ook voorbij komt, ze is altijd gekleed in de mooiste gewaden van dure stoffen, geborduurd met goud- en zilverdraad en omgeven van bloemen in kleuren die het lijden van Christus symboliseren, veelal rode anjers en paarse irissen.

Meelopen

Helemaal achter de processie en na de maagd lopen mensen uit sympathie of dankbaarheid mee. Dit omdat ze iets hebben gekregen van de broederschap of omdat hun gebeden zijn verhoord. Tussendoor vangen kinderen zoveel mogelijk kaarsvet op om daar grote gekleurde ballen van te draaien. Hoe groter de wasbal, hoe hoger het aanzien in hun buurt.

Puntmutsen 

De dreigend uitziende Ku Klux Clan-achtige puntmutsen worden capirote genoemd en garanderen de anonimiteit van de deelnemerss. De hoogte van de puntmuts ligt per broederschap vast. Zo kunnen offers zonder ijdelheid worden gebracht. Vanuit de historie dienden de puntmutsen om de anonimiteit van de nieuwe christenen, die destijds nog niet door de grote massa werden gewaardeerd, te waarborgen.

Beulen

Een andere bron verwijst naar de Spaanse inquisitie. De ene tekst meldt dat religieuze gevangenen verplicht de muts van karton in de vorm van een punt moesten dragen als teken van de boetedoening, terwijl ook wordt beweerd dat juist de beulen dit soort hoofddeksels droegen om anoniem te blijven.

De beelden

 

Complete kunstgalerieën, bewerkt met zilver en goud en rijkelijk opgetuigd met bloemen, zweven over de hoofden van duizenden mensen heen door de straten.

Zwaar

De pracht en praal op de draagbaren is niet gewichtsloos. In het ene dorp lopen de costaleros (dragers) onzichtbaar onder de baar en op andere locaties is wel  te zien hoe de mannen urenlang hun uitputtingsslag beleven en hun zware last meezeulen. Enkele tronos wegen ruim drieduizend kilo.

In Málaga zijn onder de enorme gevaarten vaak ruim tweehonderd mannen te vinden. Loodzwaar voor het fysieke gestel, maar een hele eer voor de geest. Bij sommige broederschappen bestaan er zelfs lange wachtlijsten om de trono te mogen dragen. Een enkele drager heeft een blinddoek om en offert op die manier voor bijvoorbeeld een ziek familielid.

Saetas

Vaak wellen er, wanneer de beelden passeren spontaan saetas op. Prachtige dramatische liederen over het lijdensverhaal gebaseerd op flamencomuziek, die vanaf een balkon over de trono worden uitgestort. Soms ontmoeten twee tronos van concurrerende broederschappen elkaar. Dat kan leiden tot een krachtmeting waarbij de costaleros hun troon zo hoog mogelijk boven hun schouders uit proberen te tillen. Een enkele keer begint de Maagd, opgezweept door het olé-geroep uit het publiek opeens te 'dansen'. 

Praktisch

In 2014 valt Domingo de Ramos (Palmzondag) op 13 april. Vanaf dan zijn er processies tot Paaszondag op 20 april.

Meer over Semana Santa in Sevilla, de optochten in Málaga, Córdoba,Alicante, Valencia, Madrid, Barcelona, algemeen over heel Spanje. Houd voor precieze programma's de regionale en lokale kranten in de gaten. Die publiceren meestal extra katernen over de paasweek zowel voor als tijdens Semana Santa.

© MeerSpanje.nl/Else Beekman
  Vorige artikel Volgende artikel  

Overig Cultuur

  • De hipste sneaker van het moment komt uit Spanje
  • MeerSpanje.nl wordt vernieuwd!
  • Groot feest in Barcelona
  • Het Mysterie van Elche
  • De strijd om de mooiste bloemenwagen tijdens La Batalla de las Flores
  • Spaans stadje keert voor even terug naar de Renaissancetijd
  • De feesten van de Moren en Christenen in Villajoyosa
  • Met honderden kanovaarders de rivier de Sella af
  • Gevecht om een religieus beeldje in Andalusië
  • Met rode wijn gooien is jaarlijkse traditie in La Rioja
  • Alles over de 170e Feria de Abril in Sevilla die zaterdag begint
  • Gerecht 'espeto de sardinas' wordt mogelijk immaterieel werelderfgoed
  • Nieuwe collectie in Centre Pompidou Málaga dit weekend gratis te zien
  • Grootste kerststal ter wereld te zien in de provincie Málaga
  • Alle smurfen verlaten het Spaanse smurfendorp Júzcar
  • ¡Viva la Feria! aan de Costa de la Luz
  • Boeken en rozen op dag van Sant Jordi in Catalonië en Aragón
  • Málaga krijgt multifunctioneel cultureel gebouw in hartje centrum
  • Het Monasterio de San Lorenzo de El Escorial
  • Het patio-festival van Cordoba
  • Lita Cabellut, portrettist van de ziel
  • Het patio-festival van Cordoba
  • De spectaculaire make-over van Bilbao
  • Back to basics tijdens een traditionele 'Matanza' op de Spaanse 'campo'
  • Kerst vieren op zijn Spaans, zo doe je dat

Tips-en-trips

Alicante is een prachtige, nog erg authentieke Spaanse havenstad aan de oostkust van Spanje. Wellicht minder bekend dan bijvoorbeeld Valencia of het nog beroemdere Benidorm, maar dat moet geen reden zijn de stad over te slaan!

Top 5 INSpanje.nl

  1. Met 189 km per uur door een idyllisch Spaans berglandschap zoeven?
  2. Nederlandse die marihuanaplantage achter muur verborg opgepakt in Spanje
  3. Derde beste muurschildering ter wereld te zien in Spanje
  4. Gouden vibrators ter waarde van 80.000 euro gestolen in Sevilla
  5. Januari eindigt met minder werkenden en meer werklozen in Spanje

Tips-en-trips

De Canarische Eilanden zijn absoluut de moeite waard om eens te bezoeken. Maar waar kun je het beste terecht voor een prachtige vakantie?

© 2023 meerspanje.nl | voorpagina | disclaimer | over ons | adverteren | contact