Duizenden mensen smeren zich in met zwarte olie en een even groot aantal mensen aanschouwt dit bizarre spektakel. De oorsprong van deze populaire traditie ligt ergens tussen het einde van de 15e en het begin van de 16e eeuw. Er doen verschillende verhalen te ronde over het ontstaan van dit feest, maar de meest voorkomende versie gaat over een boer uit de stad Guadix, genaamd Juan Pedernal.

Deze boer had een beeldje van La Virgen de Piedad (Onze Lieve Vrouw van Barmhartigheid) gevonden terwijl hij een stuk land in de gemeente Baza aan het omploegen was. Op deze plek had ooit een Mozarabisch kapelletje gestaan. Er ontstond een conflict tussen de dorpen Guadix en Baza dat uitmondde in een rechtspraak. De inwoners van Guadix vonden namelijk dat degene die het beeldje had gevonden de rechtmatige eigenaar was en de inwoners van Baza vonden dat het sculptuur toebehoorde aan hun gemeente, omdat het daar was gevonden.

Met klappen onthaald

Volgens de rechtelijke uitspraak werd het beeldje toegewezen aan Baza en één dag per jaar zouden de inwoners van Guadix over het beeldje mogen beschikken. Toen Juan Pedernal  samen met een aantal inwoners van een nabijgelegen dorp richting Baza ging om het beeldje op te halen, werd hij met een aantal klappen onthaald. De inwoners van Baza wilden het beeldje namelijk niet voor die ene dag aan hem meegeven. Toen hij vervolgens in Guadix terugkwam, kreeg hij weer geen aangenaam onthaal, omdat de inwoners van Guadix verontwaardigd waren dat hij het beeldje niet had meegenomen. Dit was het begin van de traditie van Los Cascamorras.

De traditie is enkele jaren verloren gegaan totdat in de 19e eeuw in Gaudix de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van Barmhartigheid en de fanclub van Cascamorras werden opgericht. Vanaf die tijd wordt er jaarlijks tussen de plaatsen ‘gestreden’ om het beeldje. Als de broeders uit Guadix het beeldje ongemerkt weten te bereiken dat in de Tempel van La Merced in Baza bewaard wordt, mogen ze het meenemen naar Guadix.

EL Cascamorras

Met 'El Cascamorras' wordt gedoeld op de persoon die moet proberen het beeldje terug te halen uit Baza. Hij gaat gekleed in een soort harlekijnspak dat bestaat uit de kleuren rood, geel en groen. Op de achterkant van het pak staat een afbeelding van een vaas met zonnebloemen en op de voorkant staan afbeeldingen van zonnen, sterren en manen. Hij draagt een grote vlag waar hij regelmatig mee zwaait. Tevens heeft hij een verdedigingswapen bij zich, la porra, een houten stok met daaraan vastgemaakt een leren touw met een knoop aan het uiteinde.

5 september

De Cascamorras loopt in zijn harlekijnspak door de straten om donaties op te halen.

6 september

Om half zeven vertrekt de Cascamorras vanuit het dorpje Guadix naar Baza om het beeldje op te halen. Ongeveer 20.000 deelnemers smeren zich in met zwarte olie om de Cascamorras vies te maken en daarmee tegen te houden. Het is een enorm spektakel waar een grote mensenmassa aan deelneemt.

8 september

In de ochtend wordt er een mis ter ere van Nuestra Señora de la Piedad opgedragen door de bisschop van het bisdom van Guadix-Baza. Tegen de avond en ’s nachts gaat er een processie uit van leden van de broederschap van Guadix, de gemeentebesturen van Baza en Guadix, de verschillende broederschappen uit de streek en mensen die de doortocht van de Maagd willen verlichten.

9 september

De Cascamorras keert terug naar Guadix. Omdat het hem niet gelukt is om het beeldje mee terug te nemen, wordt hij bij terugkomst ook hier bespot en aangevallen met gekleurde verf en eieren.

Het festival is tegenwoordig gelukkig zonder geweld en dient als een religieuze manifestatie. Maar pas wel op. Een willekeurige bezoeker die in de tumult verstrikt raakt, zal niet schoon thuiskomen.

Nationaal Feest van Toeristisch Belang

Sinds 1980 krijgen feesten en evenementen die vanuit toeristisch oogpunt interessant zijn de stempel van Fiesta de Interés Turístico Nacional, Nationaal Feest van Toeristisch Belang. Los Cascamorras is in 2006 uitgeroepen tot een Nationaal Feest van Toeristisch Belang. De gemeenten Baza en Guadix zijn nu bezig om het feest door Unesco te laten toevoegen aan de lijst met op di lijst met immaterieel werelderfgoed.