Zijn avontuurlijke leven eindigde in Valencia, maar zijn geest leeft voort in de vorm van een geweldig cultureel, natuurlijk en historisch erfgoed, aaneengeschakeld tot de unieke route van El Camino del Cid.
ADVERTENTIE
De 1.432 kilometers aan wandelroutes waarlangs ‘El Camino del Cid’ zich uitstrekt, leiden door gevarieerde landschappen en plaatsen tussen de deelstaten Castilla y León, Castilla-La Mancha, Aragón en Valencia (de route van Valencia zit nog niet bij dit aantal kilometers inbegrepen).
In de tijd van El Cid stond dit gebied nog bekend als ‘la extremadura castellana’ (de domeinen ten zuiden van de Duero), de grens tussen het Christelijke en Islamitische Spanje. Vanzelfsprekend was dit een veelbesproken en in die tijd vooral ook veel bezongen gebied. Bezongen door de middeleeuwse minstrelen die van dorp naar dorp trokken met hun liederen.
Het lied over El Cid
Als een ware propagandacampagne brachten de minstrelen al zingend hun toehoorders ook op de hoogte van de vorderingen van Rodrigo Díaz de Vivar in een gezamenlijke inspanning om territorium terug te winnen van de Moren.
Met hun melodieuze verhalen hielden de minstrelen niet alleen de hoop levend bij de aandachtig luisterende dorpelingen, maar wisten ook hun fantasie te stimuleren door ze mee te nemen naar onbekende streken en ze toeschouwer te maken van de heldhaftige avonturen van El Cid.
Hét meestererk uit deze propagandistische overlevering is El Cantar de Mío Cid (1207), een heldendicht dat op een geromantiseerde wijze vertelt over de avonturen van de legendarische held tijdens zijn missie om de Moorse bezetter van het Iberisch schiereiland te verdrijven. Met dit heldendicht als reisgids zijn die avonturen nu opnieuw te beleven.
De route
Dat de herinneringen aan El Cid de loop van de eeuwen hebben weerstaan, is duidelijk. Aangestoken door de geromantiseerde liederen van de minstrelen reisde de anonieme auteur van El Cantar de mío Cid het halve schiereiland over.
Zijn verhaal legde zeven eeuwen later de basis voor het initiatief om dezelfde route uit te stippelen, voor zover die uit het heldendicht te herleiden is. Dat idee ontstond aan het einde van de negentiende eeuw bij de Amerikaanse mecenas Archer Milton Huntington, oprichter van de New Yorkse Hispanic Society.
Hij volgde de stappen van El Cid door de plaatsen langs te gaan die genoemd worden in El Cantar. Maar El Camino del Cid werd pas aan het einde van de twintigste eeuw een officiële toeristische route. De provinciale overheden van respectievelijk Burgos, Soria, Guadalajara, Zaragoza, Teruel, Castellón, Valencia en Alicante begonnen in 1996 met het gereedmaken en signaleren van de wandelpaden. Het meest zuidelijke (Valenciaanse) deel was echter later pas aan de beurt.
Het ontwerp van Camino del Cid is een ingewikkelde klus geweest, met name door de diversiteit van de routes en de onduidelijke beschrijving ervan in El Cantar. El Cid en zijn mannen begeven zich tijdens hun missie namelijk niet direct richting Valencia, maar maken (vooral ten behoeve van de verhaallijn) meerdere omwegen.
In El Cantar worden de meest evocatieve steden, dorpen en beeldschone landschappen beschreven. El Camino del Cid leidt daar nu dwars doorheen. Hierdoor vermengt het epische zich met een rijk historisch, cultureel en natuurlijk erfgoed; plekken die tegenwoordig nog altijd de mysteries verhullen van andere tijden en geduldig afwachten om ontdekt te worden door de moderne wandelaar.
El Cid in Valencia en Alicante
Er is voor gekozen om El Camino del Cid zodanig uit te stippelen dat nagenoeg alle plaatsen uit de verschillende verhalen van het El Cantar aan bod komen, ook al moet daarvoor af en toe van de volgorde in het verhaal worden afgeweken.
Nu zou dit verhaal natuurlijk korter zijn geweest als een deel van El Camino del Cid niet ook Valencia en Alicante besloeg. Dit zuidelijke deel heet ‘La Defensa del Sur’ en leidt, zoals de naam al doet vermoeden, langs een belangrijke middeleeuwse verdedigingslijn van het Valenciaanse binnenland.
‘Het was op een donderdag, 15 juni, dat El Cid bezit nam van Valencia na een belegering van negentien maanden en twee weken...’ zo vertelt El Cantar.
Donderdag 15 juni 1094, om precies te zijn, legden de ‘almorávides’ (de Moren uit het Atlasgebergte die Spanje tussen 1093 en 1148 in hun macht hadden) het af tegen de mannen van Rodrigo Díaz de Vivar en ontvluchtten Valencia. De slag was het laatste hoofdstuk van een reis die dertien jaar eerder begon met zijn verbanning uit Burgos.
Gedurende vijf jaar, tot zijn dood in 1099, is El Cid heer en meester in Valencia en weet hij zijn macht uit te breiden naar Sagunt, Almenara, Cullera, Xátiva en Gandia, een benijdenswaardig rijk vol kastelen en burchten waar El Cantar ons negen eeuwen later uitnodigt voor een unieke ontdekkingsreis in de Comunidad Valenciana.
La Defensa del Sur, El Camino Valenciano
Op deze route wisselen geschiedenis en literatuur elkaar af in de zuidelijkste invloedssfeer van El Cid: Xátiva, Villena, Elche, en eindigend in Orihuela. Het is het laatste deel van de Camino del Cid dat nog officieel gereedgemaakt moet worden. Dat wil zeggen dat de signalen langs de route nog ontbreken.
Vind je weg
Er zijn gratis kaarten verkrijgbaar via de website van El Camino del Cid. Caminodelcid.org en bij de plaatselijke bureaus voor toerisme. Voor deze route gaat het om de laatste zeven etappes, 38 tot en met 44. Op de website (ook in het Engels) is alle benodigde informatie te vinden om niet te verdwalen, inclusief gps-coördinaten) én op de hoogte te blijven van wat je onderweg tegenkomt (informatie over plaatsen, restaurants, onderdak en bijzonderheden).
Hoogtepunten
La Defensa del Sur was niet voor niets een belangrijke verdedigingslijn; er liggen meerdere eeuwenoude kastelen en burchten langs de route die een strategisch kijkje terug in de tijd bieden.
Om je in dezelfde sferen te wanen als El Cid, hoef je bijvoorbeeld maar een bezoekje te brengen aan de kastelen van Sagunt, Lliria, Alpuente en Xàtiva.
In het Noord-Valenciaanse gewest Campo del Turia, is een complex neterk van kasteelstadjes en boerderijen te vinden die een belangrijke rol vervulden binnen het rijk van Rodrigo Díaz de Viar. De kern hiervan wordt gevormd door het historische stadje Liria.
Een reeks burchten in het noordelijke deel van de Sierra de Calderona was van groot belang voor de verdediging van de toegang tot de strategische route naar Aragón, met name Castell de Al-Maimo en Castell de Olocau.
In Valencia-stad wordt de herinnering aan El Cid ook nog levend gehouden dankzij La Puerta de Serranos, een toegangspoort waardoor El Cid volgens overlevering Valencia binnentrad. De poort werd in 1238 gebouwd, bovenop een Moorse voorganger als één van de twaalf doorgangen in de verdedigingsmuur van Valencia.
Documentaires
De Spaanse nationale omroep RTVE heeft een serie documentaires gemaakt over de route door de acht Spaanse provincies Burgos, Soria, Guadalajara, Zaragoza, Teruel, Castellón, Valencia en Alicante. De acteur Manuel Galiana presenteert de afleveringen.
