Deze in het zuidwesten van Spanje gelegen ecologische schatkamer -  tevens Werelderfgoed - biedt een bijzondere variëteit aan flora en fauna.

Vorig jaar wezen wetenschappers Doñana aan als mogelijke locatie van de verdwenen stad Atlantis. InSpanje.nl neemt u mee langs enkele bijzondere aspecten van dit veelzijdige natuurreservaat.

Doñana in het kort

Het sinds 1969 bestaande nationale park werd in 1995 bijgeschreven op de UNESCO-lijst met Werelderfgoederen. Op dit moment beslaat het zo’n 543 vierkante kilometer.

Doñana ligt aan de monding van de Guadalquivir ten zuidwesten van de Andalusische stad Sevilla en vormde duizenden geleden nog een baai in de Atlantische Oceaan.

Deze slibde langzaam gedeeltelijk dicht door de aanvoer van de rivier en veranderde in een zoutwatergebied. Door vermenging met regenwater ontstonden vervolgens de huidige brakwatermoerassen, de zogeheten marismas die nu de voed-, broed-, en ontmoetingsplaats zijn voor de ongeveer 350 vogelsoorten, waaronder bijzondere Europese en Afrikaanse trekvogels.

Doordat de waterstanden in Doñana nooit hetzelfde zijn, is elk bezoek aan het reservaat een compleet nieuwe ervaring.

Flamingo’s

Van de drie eco-systemen die Doñana rijk is, vormt de marisma (het moeras) het vogelparadijs. In de winter en lente (afhankelijk van de hoeveelheid gevallen neerslag) is het gevuld met water en duizenden vogels.

\'s Zomers is het doorgaans één grote bruine, opgedroogte vlakte, die met een ingewikkeld patroon van droogte-barsten óók zo zijn charme heeft.

Bij het grote bezoekerscentrum José Antonio Valverde, alleen met georganiseerde tour te bereiken, kleurt het moeras prachtig roze vanwege de ontelbare, op één poot balancerende flamingo’s.

Als zwarte stipjes figureren daartussen lepelaars, steltkluten en vele andere vogelsoorten. De meeste flamingo’s komen dagelijks naar Doñanan om te eten. Broeden doen ze in La Fuente de Piedra, een ander watergebied in Andalusië vlakbij Antequera.

Het is zeldzaam, maar op de aan het moeras grenzende zandgronden met dichte begroeiing van ecosysteem de coto bestaat de grootste kans om een Iberische lynx te zien.

Tussen het struikgewas, de krukeiken, olijf- en pijnbomen leven slangen, reptielen en vooral konijnen (het favoriete voedsel van de lynx).

De coto loopt over in het grasland van de vruchtbare vera die onder meer ooievaars, diverse reigersoorten, marmereenden, purperkoeten, lachsternen, bijeneters en ook wilde zwijnen huisvest.

Achter hoge grassprieten duiken met enige regelmaat de gekrulde geweien van verschillende soorten herten op. Wees ook niet verrast wanneer er een in zijn voortbestaan bedreigde Spaanse keizerarend in je gezichtsveld verschijnt. Enkele van deze indrukwekkende vogels leven nog in Doñana.

(Wandelende) duinen en strand

De beschermde stranden van Doñana bieden een voor Spanje zeer zeldzame aanblik: geen zee van parasolletjes, barbecuende Spanjaarden of kreeftrode toeristen, maar eindeloze, verlaten stroken van fijn wit zand, die worden geflankeerd door glooiende duinen en de helderblauwe Atlantische Oceaan.

Tussen Matalascañas en de Guadalquivir bij Sanlúcar de Barrameda ligt maar liefst 32 kilometer van dit maagdelijke strand, dat enkel door vissers, parkbeheerders en bezoekers te voet betreden mag worden.

Het strandzand is dan ook van vitaal belang voor de achterliggende wandelende duinen en het dáár weer achterliggende natuurgebied.

Duinen wandelen zo’n 15 meter per jaar! Ongehinderd door vegetatie blaast de Atlantische wind het losse zand op, onderwijl een leeg gebied achterlatend en een stukje verderop een nieuwe duin vormend.

Aan de zuidrand van badplaats Matalascañas zijn, via een kort en vrij toegankelijk wandelpad, enkele van deze ‘levende’ duinen te bezoeken.

Iberische Lynx

Een van de laatste en grootste in het wild levende populaties van de Iberische lynx, de meest bedreigde katachtige ter wereld, leeft in Doñana.

Met een fokprogramma in Doñana, waar sinds 2005 al verscheidene lynxen in gevangenschap zijn geboren, wordt gepoogd de soort behouden.

In 2010 waren er volgens het WWF nog 225 volwassen lynxen, waaronder veertig reproductieve vrouwtjes. Desondanks is het gevaar voor de lynx nog lang niet geweken. De mens vormt, naast uithongering als gevolg van een tekort aan konijnen, zijn grootste vijand.

Lynxen worden aangereden op de schaarse wegen langs en door Doñana of sterven in vallen die voor andere dieren zijn bestemd.

Door versnippering van zijn oorspronkelijke leefgebied door wateronttrekking en landbouw, kan de lynx voor zijn voedsel niet meer veilig van het ene naar het andere gebied trekken.

Het WWF werkt nu samen met milieugroepen en overheden aan veiliger verbindingen tussen het beschermde gebied in Doñana en de omliggende zones.

Feestelijke aanbidding in El Rocio

Enkele weken geleden vertrok weer de laatste pelgrim uit Rocío, dit beroemdste plaatsje weer in zand en stof gehuld achterlatend.

Jaarlijks leidt hier met Pinksteren Spanje’s grootste bedevaartstocht ‘La Romería del Rocío’ naartoe.

Van alle kanten komen bedevaartgangers en uitgelaten feestvierders in El Rocío aan om daar hun ‘Maagd van de Dauw’ te eren die op Pinksterdag in een processie uit de - speciaal voor haar gebouwde kerk aan de rand van een moeras - naar buiten wordt gebracht.

Pelgrims uit het zuiden trekken met hun versierde huifkarren, paarden en terreinwagens gevuld met voedsel en drank vanuit Sanlúcar de Barrameda dwars door het beschermde gedeelte van Doñana.

Je aansluiten bij zo’n broederschap om deel te nemen aan de Romería, is een unieke en ook de enige manier om het park zowel overdag als ‘s nachts in vrijheid te aanschouwen en mee te maken hoe de pelgrims tot diep in de nacht hun Maagd toezingen.

Buiten dat is het meemaken van de aankomst in El Rocío en de massale gekte rond de processie daarna, een onbeschrijfelijk indrukwekkende ervaring. Gooi alle religieuze vereringen, Spaanse feestlust, Andalusische tradities, zang, muziek, dans en (flamenco)klederdrachten op één hoop en dan nog krijg je een zwak aftreksel van wat er jaarlijks rond Pinksteren in Doñana en El Rocío plaatsvindt.

Ligt Atlantis ‘onder’ Doñana?

Begin 2011 beweerde een groep Amerikaanse archeologen dat de verloren stad Atlantis ooit op de locatie van Doñana, waar nu de marismas zijn, zou hebben gelegen. Volgens hun theorie vaagden meerdere tsunami’s de stad van de aardbodem weg.

Op dit moment is een team onderzoekers van verschillende Spaanse universiteiten bezig deze hypothese verder te onderzoeken.

Met gebruik van satellietfotografie, bodempenetrerende radars en onderwatertechnologieën kijken ze of de in en voor de kust van Doñana aanwezige geologische formaties overeenkomen met Plato’s beschrijvingen van Atlantis en andere gegevens over de tijd waarin Atlantis zou hebben bestaan.

Beperkte toegankelijkheid

Omdat er overal in het park, veelal beschermde, vogels hun eieren zitten uit te broeden en andere diersoorten ook hun rust wordt gegund, is het zeer beperkt toegankelijk.

Een bezoek kan uitsluitend plaatsvinden in geautoriseerde voertuigen met gids. Deze worden door diverse organisaties, die qua type tocht en prijs vergelijkbaar zijn, aangeboden en moeten tijdig worden gereserveerd.

De meeste ritten kosten rond de 30 euro, duren een uur of vier, leggen tussen de 60 en 80 kilometer af en stoppen onderweg bij observatiepunten en informatiecentra.

Buiten de grenzen van het nationale park, in de bufferzones, is het natuurgebied wel vrij te bezoeken. Hier worden dan ook tochten te paard of per huifkar aangeboden.

Er liggen wandelroutes en ook rond de bezoekerscentra kan gewandeld worden en zijn observatieplekken waar vogels gespot kunnen worden.

Meer informatie:

Centro de visitantes ‘El Acebuche’, +34 959 439629

reddeparquesnacionales.mma.es: van het Spaanse ministerie van Milieu

discoveringdonana.com: praktische informatie in het Engels

donanavisitas.es: voor het reserveren van een bezoek

Bekijk de video van Turismo de Huelva voor een indruk van het nationale park