Routes over heuvelachtige akkers langs eindeloze olijfboomgaarden leiden langs verlaten kapelletjes en middeleeuwse gehuchten.
ADVERTENTIE
De bewoners van de provincie Teruel vergelijken hun regio in dit opzicht graag met Toscane. Het toerisme in deze provincie, waar de bijzondere streek El Matarraña een onderdeel van is, staat in tegenstelling tot Toscane nog in de kinderschoenen.
Een bezoeker die graag de gebaande paden verlaat, vindt er zodoende een ongerept en verrassend veelzijdig gebied. Maar als het aan de lokale en regionale bestuurders ligt, stromen de toeristen in hoog tempo toe om tegenwicht te bieden aan de verontrustende ontvolking van het gebied.
Demografische woestijn
Grote delen van Aragón, de deelstaat die bestaat uit de provincies Huesca, Zaragoza en Teruel, bestaan uit compleet lege en uitgestrekte steppegebieden.
Vegetatie heeft hier een zwaar bestaan door het relatief droge klimaat. Daar waar planten wel kunnen overleven, groeien voornamelijk naaldbomen en struiken.
Het gebied zag niet alleen steeds meer begroeiing verdwijnen, maar moest sinds 1900 ook een dramatische afname van de bevolking incasseren, van maar liefst veertig procent. Inwoners vertrokken naar de steden, op zoek naar werk.
Bijna de helft van de 236 gemeentes in de provincie Teruel heeft minder dan tweehonderd inwoners. De bevolking is bovendien sterk vergrijsd en bijna eenderde van de dorpen bevindt zich in de ‘terminale fase’: veertig procent van de bevolking is ouder dan 65 jaar.
Enkele gebieden vallen zelfs onder de noemer ‘demografische woestijn’, wat wil zeggen dat er per vierkante kilometer maximaal tien personen woonachtig zijn.
\'Teruel bestaat\'
De actiegroep met de wat treurige naam ‘Teruel Existe’ (Teruel bestaat) is opgericht om te lobbyen bij overheden en ze aan te sporen maatregelen te nemen om verdere ontvolking tegen te gaan.
De regering investeert volgens de actievoerders te weinig in onderhoud en aanleg van infrastructuur en andere publieke diensten. Daar het vertrek van jonge bewoners niet direct te voorkomen is, probeert de provincie immigranten te trekken die het nog wél zien zitten om in de agrarische sector te werken en de halflege dorpen te bewonen. Daarnaast wil ze het toerisme in de regio sterk ontwikkelen.
Turismo rural
Inhakend op een groeiende vraag naar turismo rural (landelijk toerisme) beseffen lokale en regionale besturen inmiddels wel het belang van degelijke toeristische dienstverlening die bovendien werkgelegenheid schept.
De laatste jaren wordt er steeds meer geld gestopt in het ontwikkelen van speciale fiets- en wandelroutes en ruiterpaden, het opknappen van monumentale gebouwen in de grotere dorpskernen en het subsidiëren van bedrijven die initiatieven nemen op het gebied van toerisme, zoals hotels en producenten van typische streekproducten.
De verkoop van olijfolie of perziken met het keurmerk Denominación de Origen wordt sterk gestimuleerd om mensen die in de betreffende bedrijfstakken werkzaam zijn een beter perspectief te bieden.
Camping van Nederlanders
Ook werd in een van de gemeentes in El Matarraña, La Fresneda, in 2002 het initiatief van het Nederlandse koppel Jet Knijn en Joost Leeuwenberg om een camping te openen hartelijk ontvangen.
Tot dan toe kende de streek slechts één andere camping. Het koppel toverde een grote, oude en vervallen finca op een prachtige locatie met veel oog voor de behoeften van kampeerders en volledig in de lokale bouwstijl om tot een rustieke camping.
Actieve mogelijkheden
De streek biedt talloze mogelijkheden voor wandelaars, mountainbikers, ruiters, vogelaars en zelfs rotsklimmers. Uit de rivier Matarraña - die uitkomt in de Ebro - komen allerlei zijriviertjes, waar in gezwommen kan worden. Ook het stuwmeer ‘Embalse de Pena’ is daarvoor zeer geschikt.
Het aantal hotels in de streek is nog beperkt, maar het aantal hostals, pensions, herbergen en appartementen groeit. Een categorie logies die goed is vertegenwoordigd in deze streek zijn de viviendas de turismo rural: woningen waar kamers inclusief ontbijt te huur zijn of complete appartementen (zie onderaan het artikel voor meer informatie).
El Matarraña
El Matarraña is de kleinste comarca van de provincie Teruel en werd genoemd naar de gelijknamige rivier, die ontspringt in El Parrizal in het natuurreservaat Puertos de Beceite.
De streek is bergachtig en groen, in tegenstelling tot noordelijker gelegen delen van Aragón. Hier is nog het echte Spaanse landleven, zoals dat er een eeuw geleden uit moet hebben gezien, op te snuiven.
Het enige verschil met toen is dat er nu vooral oude, in het zwart gehulde, vrouwen op dorpspleinen voor zich uit zitten te staren en er weinig kinderstemmen uit de middeleeuws aandoende huizen schallen.
Tussen de dorpen – Matarraña kent achttien gemeenten – liggen veel verlaten kapelletjes en robuuste verlaten burchten, tegen een decor van adembenemende vergezichten die gevuld zijn met dennenbossen.
De mooiste plaatsen in deze comarca zijn Valderrobres, Calaceite, La Fresneda en Ráfales, die allemaal een grote cultuurhistorische en architectonische waarde vertegenwoordigen vanwege hun monumentale dorpskernen.
Valderrobres
Valderrobres bezit de goed geconserveerde middeleeuwse brug Puente de piedra over de Matarraña-rivier. Naast de bijzondere, oude stadspoort is de kerk van Santa María la Mayor in het bovenste gedeelte van het stadje een aanrader om te bezoeken, evenals het magnifieke kasteel dat voor de aartsbisschop van Zaragoza werd gebouwd.
Calaceite
In Calaceite staan prachtige oude herenhuizen, een klooster en een kerk, allemaal uit sfeervolle zandkleurige stenen gebouwd. De bouwstijl in dit gedeelte van Spanje is grof en rustiek: grote natuurstenen in muren waar slechts enkele kleine ramen het licht toelaten, oude dakpannen, zichtbare balken en ruw pleisterwerk.
Via Verde
Voor wandelaars en fietsers loopt dwars door El Matarraña, van Tortosa tot Valdeltormo, de negentig kilometer lange ‘Vía Verde de Ojos Negros’. Deze Vía Verde is een route voor wandelaars, fietsers en ruiters langs een voormalige spoorweg. Onderweg zijn onder andere aasgieren, vale gieren en rode patrijzen te spotten.
Naar de eerdergenoemde ruige kloof El Parrizal loopt eveneens een prachtige wandelroute, die de zintuigen een groot plezier zal doen vanwege het boeiende landschap waar ruige rotsen en dennen domineren.
Buiten de mooie natuur heeft elk dorpje in de streek wel iets bijzonders en overal is het authentiek en onbedorven. En daarbij is een ding zeker: iedere bezoeker wordt in El Matarraña oprecht hartelijk verwelkomd.
Matarranya.org, Comarcamatarranya.com, Campinglafresneda.com, Caiaragon.com, Casasruralesteruel.com
