Wandelroutes liggen hier in alle soorten en maten. Van moeilijk met veel hoogteverschil tot heel kort en vlak. Er zijn meerdere bergtoppen te beklimmen maar ook eenvoudige routes langs rivieroevers of van dorp tot dorp worden aangeboden. Rotsklimmers kunnen hier hun gevaarlijke capriolen uitvoeren want ruige, steile rotsen te over. De Junta de Andalucía heeft behoorlijk haar best gedaan om bezoekers van zoveel mogelijk informatie te voorzien middels borden, bewegwijzering en wandelgidsen. Vanuit het dorp Grazalema - waar het park naar is genoemd - zijn alle wandelroutes goed te bereiken. Wij besluiten naar de hoogste top van het park, en ook van de provincie Cádiz, te klimmen, om vanaf meer dan 1.600 meter hoog het groene gebied te kunnen overzien.

Natuurpark Sierra de Grazalema

Natuurpark Sierra de Grazalema werd in 1977 door UNESCO tot reservaat bestempeld en vanaf 1989 werden ook de in het park levende vogels beschermd. De grootste broedkolonie vale gieren (buitres leonados) van Spanje huist hier.

Zilversparren

Een levend fossiel is het grote bos met Spaanse Zilversparren (pinsapos). Deze boomsoort heeft zelfs de IJstijd overleefd en is slechts op enkele plaatsen in Spanje nog te bewonderen. El Pinsapar heet het bos met Zilversparren dat op de noordhellingen van Sierra del Pinar is te vinden. Enkele bomen zijn meer dan vijfhonderd jaar oud en dertig meter hoog. Het bos, El Pinsapar is het hele jaar te bezoeken, behalve in juli, augustus en september vanwege het dan grote risico op bosbrand.

Groene kloof

Een andere bijzondere en ook veel bezochte plek in het natuurgebied is de Garganta Verde. Dit is een reusachtige, dichtbegroeide kloof die gelegen is tussen het dorpje Zahara de la Sierra en Puerto de los Acebuches. De rivier ‘Arroyo de Bocaleones’ sleet hier op sommige plekken een vierhonderd meter diepe kloof uit en onderin de kloof is ook een grot te bezoeken. De wandeling door de kloof vereist ervaring met het beklimmen van bergen en begeleiding door een gids is aan te raden. Dit gedeelte van het park is van januari tot en met mei gesloten omdat het de broedplaats vormt voor meerdere soorten roofvogels.

Natste dorp van Spanje

Bijzonder feit is dat het dorpje Grazalema bekend staat als het natste dorp van Spanje. De jaarlijkse gemiddelde neerslag is meer dan tweeduizend liter per vierkante meter. Dit is het gevolg van het zogenoemde ‘föhneffect’. Warme wolken vol vocht drijven vanaf de Atlantische Oceaan landinwaarts en stuiten in Cádiz op de barrière van bergketens die hen hoger dwingt. Hierdoor koelen de wolken af wat door het condensatieproces resulteert in neerslag. In totaal kent het park dertig ‘officiële’ wandelroutes die zijn uitgezet door de Junta de Andalucía.

Wandelroute 'El Torreón' 

Volgens de ene gids hebben we officieel toestemming nodig om de route naar de hoogste top van Cádiz te lopen en in een andere informatiebron is hier niets over te vinden. We wagen de gok en rijden vanuit Grazalema richting Benahoma naar het beginpunt. Dat zou zijn bij kilometerpaaltje 40. Ook hierover ontstaat verwarring want op een officiële, zeer gedetailleerde wandelkaart staat ‘km 40’ aangeduid op een heel andere plaats. Gelukkig zien we tien minuten buiten Grazalema zowel het juiste paaltje als een parkeerplaats.

We lopen naar een informatiebord dat deze naam niet verdient want er staat, in tegenstelling tot bij de beginpunten van andere routes, amper iets op. Hier is alleen te lezen dat er toestemming verkregen moet worden bij de Consejería de Medio Ambiente via het informatiecentrum in El Bosque. Het is zondag, dus niemand beantwoort ons telefoontje, terwijl de genoemde openingstijden anders beloven. We wagen het erop en sluiten – zoals verzocht – netjes het hek weer achter ons. Dat betekent dat we nu echt in het reservaat zijn aanbeland. Waarschijnlijk hebben we geluk en wordt er in het winterseizoen minder nauw op bezoekersaantallen gelet.

Het pad voert ons eerst langs het hek van het reservaat, maar dan begint het echte werk. Door de gidsen en de wandelkaart waren we al gewaarschuwd dat het een pittige klim zou worden: achthonderd meter lang een continue stijging naar de uiteindelijke hoogte van 1.654 meter. De beloofde beloning voor deze inspanning is wél dat we vanaf het hoogste punt in de provincie Cádiz op de wijde omgeving kunnen neerkijken. Het voordeel van deze voortdurende stijging en het kronkelige verloop van het pad is dat na elke paar stappen het uitzicht verandert. In het eerste gedeelte van de route lopen we overwegend langs struikgewas. Het ziet er hier, beschenen door de winterzon, erg vriendelijk uit. Het is zelfs warm, wat geeft te denken dat dit niet een wandeling is om gedurende de zomermaanden te doen.

Na een minuut of vijftien verdwijnt de parkeerplaats uit het zicht en horen we slechts nog het geluid van auto’s en motoren. Het pad verandert van richting en kronkelt zich een weg langs onder meer jeneverbessen, dennenbomen en coniferen. Naarmate we hoger komen worden niet alleen de uitzichten spectaculairder maar ook de omgeving verandert. Steeds meer grote, grillig gevormde rotsen, steken lichtgrijs uit boven al het groen. Op twee jongetjes na, die de berg werkelijk op rénnen komen we niemand tegen.

Na een uur arriveren we bij een kleine pas. Onze kuiten reageren verheugd, eindelijk even rust. In dit gebied heerst een stilte die bijna pijn doet aan je oren. Het geluid van de auto’s is volledig verdwenen en we horen een tijdje niets tot een geritsel ergens boven het pad onze aandacht vangt. We ontwaren de lichtbruine lijven van enkele steenbokken. Alsof ze hun naam eer aan willen doen blijven ze als standbeelden naar ons staan kijken, maar die pose duurt slechts kort. Even later gaan ze gewoon weer hun gang. Eentje klimt rechtop tegen een boomstam om met uitgestrekte nek bij het gebladerte te kunnen komen onder het toeziende oog van een ander lid van deze kudde, die zich hoog boven op een rots heeft verschanst. Iets lager haalt een andere bok halsbrekende toeren uit, door na een korte aarzeling toch van de ene naar de andere rots te springen.

Als we weer verder klimmen over het smalle pad dat bezaaid ligt met losse keien, rotsen, boomstronken en herfstblaadjes horen we gelach en stemmen. Het duurt nog even voordat we zien wie er bij deze geluiden horen, want geluid draagt ver hier in de Sierra. Een groepje Spanjaarden is alweer op de terugweg en meldt ons dat de klim naar de top nog wel een klein uur zal duren. Maar, wordt daaraan toegevoegd: het is wel ab-so-luut de moeite waard want we zullen getrakteerd worden op prachtige zichten op de besneeuwde Sierra Nevada en op de hoogste toppen van het Rifgebergte in Marokko.

Met hernieuwde energie lopen we verder. Af en toe zijn de boomstronken en keien op het pad lastig maar vaker vormen ze juist een soort traptreden die broodnodig zijn om de voeten stevig neer te kunnen zetten. We zijn bijna twee uur onderweg en hebben niet al te lang gepauzeerd, dus de door de wandelgids voorspelde anderhalf uur die we nodig zouden hebben voor de klim, was inderdaad enigszins optimistisch.

Tot ongeveer vijftig meter onder de top laat de route aan duidelijkheid niets te wensen over. Er loopt slechts één pad. Zodra echter het landschap wat kaler wordt en er alleen nog maar rotsen overblijven is het pad verdwenen. Hier en daar zien we nog de op rotsen geschilderde routesignalen, maar boven raken we het pad echt kwijt. Dat werd ook in de omschrijving al voorspeld. Gelukkig zijn er meerdere ‘wegen’ die naar de top leiden, dus we klauteren rustig verder over het nu toch wel erg steile gedeelte en voelen ons nu echt verbonden met de steenbokken die we tegenkwamen.

Alle inspanning wordt eindelijk beloond en we zien de stok die het hoogste punt van deze berg markeert. Erg onder de indruk van wat we zien blijven we lange tijd om ons heen staan kijken. Doordat er veel nevel hangt tussen de omliggende bergtoppen zien we een prachtig palet aan grijstinten richting het zuiden. Meer naar het oosten toe richting Granada zien we inderdaad, zoals beloofd en heel ver weg, twee besneeuwde toppen die nauwelijks van wolken zijn de onderscheiden. Na uitgebreide bestudering van de kaart samen met het kompas concluderen we dat we zelfs het Rifgebergte kunnen zien en de zuil van Hercules aan Afrikaanse kant, de Monte Hacho. De kale rotswand van de noordhelling van de berg waarop we staan eindigt in het dichte woud met Spaanse Zilversparren. Ook schittert in de verte het stuwmeer van Zahara de la Sierra. Deze top vormt terecht het ‘dak’ van de provincie Cádiz.

We lopen dezelfde route terug die gaat vanzelfsprekend sneller dan de heenweg. Waar het in het begin fijn voelt om niet meer te hoeven klimmen, wordt ook de afdaling op een gegeven moment moeizamer omdat er voortdurend afgeremd moet worden en de hele klim behoorlijk in de benen zit. We komen nog twee mensen tegen die hijgend vragen hoe ver de top nog is. Zij lopen op gewone gymschoenen. Omhoog is dat wel te doen. Bij de afdaling echter merken we dat het hebben van een stevig profiel onontbeerlijk is. Veel losliggend gruis en gebladerte zorgen soms voor bijna-glij-partijen. Wij begonnen om half één en zijn tegen zessen weer bij de auto met relatief weinig rustpauzes. Als er een hele dag voor wordt uitgetrokken is deze wandeling te doen voor iedereen met een normale conditie en gezondheidstoestand.

Praktisch  

Bezoekerscentrum El Bosque, Avda. de la Diputación s/n in El Bosque, Telefoon: (+34)956 727029. Open: ma. t/m vrij. van 10 tot 14u. (vrij. en za. ook van 16 tot 18u.), weekend en feestdagen van 9 tot 14u. Hier dient toestemming te worden verkregen voor de vier routes in het reservaat, te weten: La garganta Verde, El Pinsapar, Llanos del Rabel, El Torreón

Informatiepunt Zahara de la Sierra: Plaza del Rey, 3 in Zahara de la Sierra. Telefoon: (+34)956 123 114, open: van 9 – 14u. en van 16 – 19u. (zomer 17-20u.). Begane grond: winkel en informatie (ook goede wandelkaarten met route-informatie). Eerste verdieping: tentoonstelling over flora en fauna in het park. Tweede verdieping: informatie over de Spaanse Zilverspar

Bereikbaarheid 

Bus

Los Amarillos (Cádiz), Telefoon: 956 46 10 70

E. Comes. (Málaga), Telefoon: 952 87 26 57

E. Ferrón Coín. (Málaga), Telefoon: 952 87 22 61

Auto

Vanuit Cádiz via de N-342 richting Arcos de la Frontera en afslag Grazalema (C-344)

Vanuit San Pedro de Alcántara naar Ronda over A-376. Volg na Ronda dezelfde weg richting Algodonales en neem afslag Grazalema.