Het WNF werkt samen met WWF Spanje en diverse partnerorganisaties, waaronder het door de EU gefinancierde Life Iberlince project, om deze bijzondere diersoort te redden. In totaal zullen dit jaar 37 lynxen terug in de natuur worden gezet. Nooit zag ik een exemplaar in het echt, wel zag ik elders in Zuid-Spanje rond het natuurpark El Coto Doñana verkeersborden die voor overstekende lynxen waarschuwen. Ook toerde ik tevergeefs door datzelfde park met één van de excursiebedrijfjes die draaien op de hoop van hun klanten om een glimp op te vangen van de pluizige oortjes van dit dier, dat genetisch dichter bij de tijger staat dan bij de huiskat.

Breedingcentrum

Nu zou ik dan eindelijk lynxen van dichtbij gaan zien, in een gebergte in de provincie Ciudad Real. Op het programma stond ook een bezoek aan een breedingcentrum. Bij de lynx lukt het namelijk – in tegenstelling tot bij veel andere diersoorten – wél om in gevangenschap geboren, jonge exemplaren in het wild uit te zetten. Het betreffende programma in Spanje en Zuid-Portugal is meer dan succesvol, want van de vorig jaar 45 vrijgelaten dieren heeft 70 procent het overleefd, terwijl in dit soort gevallen 50 procent al als succesvol wordt beschouwd.

Camerabeelden

In het breedingentrum werd mijn enigszins naïeve verwachting meteen de kop ingedrukt. Natuurlijk zouden we hier geen lynxen zien. De dieren worden namelijk klaargestoomd voor de echte natuur. Dus komen ze zo min mogelijk in contact met mensen. Wel zagen we lynxen via de camerabeelden. Ze worden continue gevolgd om alles wat ze doen nauwgezet bij te houden. Hoe ze jagen, spelen, eten en hoe ze met elkaar vechten. Hoe meer men weet, hoe beter men kan zorgen voor goede overlevingskansen in het wild en dus het behoud van de soort.

Gemanipuleerde omstandigheden

Hun omstandigheden worden zo gemanipuleerd dat ze het best worden voorbereid op het echte leven. Soms klinkt het opgenomen geluid van auto’s alsof er een weg vlakbij is en dan stampen de verzorgers heel hard of gooien iets richting de lynx zodat het dier schrikt en dit geluid met gevaar gaat associëren. Het ‘wildgehalte’ van de konijnen die ze te eten krijgen wordt ook langzaam opgevoerd, zodat ze uiteindelijk echt hun best moeten doen om er eentje te pakken te krijgen.

Ernstig bedreigd

Toen ik jaren geleden El Coto Doñana bezocht, was de situatie van de lynxen veel precairder dan nu. In 2002 leefden er minder dan 100 volwassen exemplaren in twee geïsoleerde locaties in het zuiden van Spanje. De Iberische lynx kreeg het predicaat ‘ernstig bedreigd’. Bij de laatste telling vorig jaar waren er 327; te vinden in ongeveer vijf gebieden in Spanje en Portugal. Het Iberlince Project zet niet alleen lynxen terug in bestaande gebieden, maar probeert door middel van het sturen van konijnenpopulaties de lynxen ook naar nieuwe gebieden te krijgen.

Mesta

Het fraaie, verlaten landschap, waar wij grappig genoeg in lange kolonne doorheen rijden, is één van die nieuwe gebieden. Vandaag is het de beurt aan de lynx Mesta om haar gevangen bestaan in te ruilen voor een vrij bestaan. Uit de kolonne auto’s stappen verbazingwekkend veel mensen, waaronder zelfs kleine kinderen, die allemaal aan het hannesen zijn met camera’s en telefoons. Ook wordt druk geredeneerd over wat de beste plek is om de kooi van Mesta neer te zetten. We willen immers allemaal de lynx zolang mogelijk kunnen zien.

Nieuwe habitat

Eindelijk gaat de kooi open. Even gebeurt er niets, totdat de kop van het prachtige dier behoedzaam naar buiten komt. Duidelijk geschrokken van de mensen en het klikkende geluid van tientallen camera’s, zet ze het op een lopen. Recht vooruit het weiland in en vervolgens met een noodgang de dichter begroeide helling op, waar ze al snel uit het zicht raakt en in haar nieuwe habitat verdwijnt.

Oorverdovend stil

Helemaal onder de indruk kijk ik op van mijn camera en zie de andere betrokkenen al naar hun auto lopen en wegrijden. Even later rest enkel nog de oorverdovende stilte van het Spaanse berglandschap. Ik hoop stiekem dat Mesta nog even terugkomt om ons een extra primeur te geven, maar helaas. De natuur heeft haar al opgeslokt. Wat nu rest is kijken naar de documentaire The Mystery of the Lynx, die wordt uitgezonden in het kader van de Big Cat Month bij Nat Geo Wild. En naar mijn eigen video en foto’s van Mesta die haar vrijheid tegemoet rent…

Else Beekman schreef dit artikel op 17 februari 2016 voor Lindanieuws.nl Wereldwijven, dat per februari 2017 ophield te bestaan.