Wie ooit een blik heeft geworpen op de skyline van dit voormalige vissersdorp snapt waarom het ook wel gekscherend ‘BeniYork’ of ‘Manhattan aan de Middellandse Zee’ wordt genoemd.
ADVERTENTIE
Ruim driehonderd heuse wolkenkrabbers (in Europa tellen alleen Frankfurt en Londen er meer) wijzen parmantig de azuurblauwe lucht in en zorgen er mede voor dat Benidorm, op Parijs en Londen na, de meeste hotelbedden heeft in Europa.
Dat dit mekka voor de vakantie vierende werkende klasse in slechts vijftig jaar tijd uit de grond werd gestampt, is evenwel onvoorstelbaar.
In dit verband wordt voortdurend één naam genoemd aan wie de eer toekomt de fundamenten te hebben gelegd voor het huidige Benidorm: Pedro Zaragoza Orts.
‘Toeristenpool’
Dankzij deze voormalig burgemeester staat Benidorm symbool voor het massatoerisme aan de Spaanse kusten. Uit zijn visionaire geest ontsproten allerlei ideeën die aan de basis stonden voor de ingrijpende verandering van slaperig kustgehucht tot de ‘toeristenpool’ die Benidorm nu is.
Pedro Zaragoza Orts (1922) werd in 1950 tegen zijn zin - democratie was in die tijd in Spanje onder de heerschappij van Franco ver te zoeken - voor drie maanden tot burgemeester benoemd, bleef dat vervolgens zestien jaar en is sindsdien de populairste ex-burgemeester én icoon voor de toeristenindustrie van Spanje.
Visie
Eenmaal zittend op de burgemeesterstoel besefte Zaragoza dat hij vanaf deze positie veel kon betekenen voor zijn geboortestad. Op dat moment was het fenomeen toerisme in Benidorm nog onbekend.
Slechts enkele families uit Valencia of verder weg hadden er een vakantiehuis. Een drietal kleine hotels boden nachtrust aan vertegenwoordigers of ‘overzomeraars’ uit Madrid.
De meeste bewoners van Benidorm leefden van de zee en verdienden hun brood in de scheepvaart, visserij of verbouwden olijf-, citrus- of amandelbomen.
De vraag die Zaragoza zichzelf dan ook stelde, was welke ingrediënten de stad te bieden had voor een positieve ontwikkeling. Hij luisterde altijd graag naar de verhalen waar de zeelieden na lange reizen naar onbekende oorden mee thuiskwamen en die verhalen, samen met de zomerse bezoekers, brachten Zaragoza op het idee het toerisme in zijn stad te ontwikkelen.
Benidorm had niet veel te bieden maar beschikte wél over een goddelijk klimaat en twee prachtige, brede goudkleurige zandstranden.
Bikini
Een ontwikkeling in de jaren vijftig, waar Pedro Zaragoza handig op inspeelde, was dat er steeds meer Noord-Europeanen naar het zuiden trokken voor vakantie. Deze eerste toeristen namen ook een sfeer van vrijheid mee naar het tot dan toe zeer geïsoleerde land.
Lange, blonde vrouwen vormden een nieuwe bezienswaardigheid op de stranden. Niet in de laatste plaats vanwege hun wel erg schaarse klederdracht: de bikini. Een tweedelig badpak dat wel heel veel huid bloot liet, al waren de bikini’s van toen erg kuis vergeleken met de tegenwoordige lapjes stof.
In Spanje werden deze kledingstukken destijds slechts oogluikend toegestaan en alleen zolang de vrouwen plat op het strand lagen. De eerste vrouwen die het echter waagden de omliggende straten te bewandelen zonder zich fatsoenlijk aan te kleden, konden rekenen op een berisping of zelfs een boete van de Guardia Civil.
Pedro Zaragoza besefte dat dit geen erg gastvrij beleid was. Vakantiegangers moesten zich immers welkom voelen en zó goed vermaken in zijn stad dat ze terug zouden keren mét al hun vrienden en kennissen in hun kielzog.
Onder het mom ‘waarom niet ook de cultuur omarmen van de mensen die van ver komen om Benidorm bezoeken en hier hun geld uitgeven’, tekende Zaragoza een gemeentelijk verdrag dat de bikini toe zou laten. De aartsbisschop kreeg hier lucht van en dreigde onmiddellijk met excommunicatie tegen de progressieve burgemeester.
Bezoek aan Franco
Om te voorkomen dat hij voorgoed uit alle publieke organen geroyeerd zou worden, stond Zaragoza op een koude morgen heel vroeg op, stopte ter isolatie een paar kranten onder zijn kleding, stapte op zijn Vespa en reed naar Madrid.
Na een reis van negen uur stond hij voor El Pardo, het paleis waar dictator Franco zetelde. Tot ieders verbazing werd zijn verzoek om audiëntie bij 'El Generalisimo' gehonoreerd.
Franco kon sympathie opbrengen voor de kleine, energieke man die op zijn brommer het halve land had doorkruist en gaf zijn toestemming met de woorden ‘wacht een paar dagen af en als je ooit een probleem hebt, kom dan direct naar mij toe’.
Ruim een week later stond Franco’s vrouw Doña Carmen Polo de Franco samen met een minister en diens echtgenote bij Zaragoza op de stoep. Het gezelschap bleef anderhalve week en zou nog vele malen terugkeren.
Benidorm had de primeur, de bikini veroverde voorgoed het straatbeeld en vormde het begin van een voorzichtige seksuele revolutie in het streng-katholieke Spanje. De aartsbisschop en vele andere conservatieven namen Zaragoza sindsdien wel serieus.
Stadsplanning
Pedro Zaragoza verwelkomde niet alleen de bikini. Ook op andere gebieden beschikte hij over een heldere visie. Zijn 'Plan de Ordenación de Benidorm' van 1954 was revolutionair en volledig gericht op de toekomst.
Hij liet veertig meter brede avenues aanleggen in nog verder onbebouwd gebied, terwijl er in heel Benidorm nog maar zeven auto’s rondreden.
Tevens nam hij de beslissing om in de hoogte te gaan bouwen. Zijn maatstaf voor nieuwe bouwgrond was volume in plaats van vierkante meters.
Zijn argumentatie: als je op een stuk grond van bepaalde grootte besluit een gebouw van een bepaald volume in de hoogte te bouwen, houd je ruimte rond het gebouw over voor zwembaden, tennisbanen en parken.
Dankzij dit beleid heeft Benidorm op de grond veel ruimte en groen en komt de stad ‘luchtig’ over, ondanks de propvolle skyline. Bijkomend voordeel is dat iedereen dicht bij het strand zit en er vanuit drie zijden van de torens altijd wel ergens een stukje zeezicht is.
Nog steeds wordt in Benidorm volgens hetzelfde principe gebouwd en ís er ook nog steeds bouwgrond over, in tegenstelling tot de volgebouwde kusten van bijvoorbeeld de provincie Málaga.
Marketing
De eerste chartervlucht die in de jaren vijftig volgepakt met toeristen op bestemming Zuid-Europa vloog, vormde het begin van de enorme impuls voor Benidorm.
Zaragoza speelde er uiterst handig op in en wist met vele ludieke acties Benidorm internationaal bekend te maken.
Zo nodigde hij ooit een complete familie uit Lapland uit in zijn stad en liet de mensen per bus in hun eigen klederdracht langzaam naar het zuiden reizen. Overal stopte de bus met bestemming Benidorm en het gezin vormde al snel een attractie die veel media-aandacht kreeg.
Zaragoza liet tevens dozen met turrón - een streeklekkernij - en kisten met wijn met daarop de tekst ‘geproduceerd onder de zon van Benidorm’ naar koningin Elisabeth van Engeland sturen.
Ook nodigde hij zoveel mogelijk beroemdheden uit voor een verblijf in de nieuwe vakantiebestemming. Eens reed hij vanuit een vakantiebeurs in Keulen naar Spanje terug in een Mercedes en plaatste eigenhandig op strategische punten langs die route borden met ‘Benidorm, nog xx kilometer’.
Samen met twee anderen was hij in 1959 initiator van het beroemde songfestival van Benidorm, dat tot het einde ervan wegens een gebrek aan belangstelling in 2006, 39 edities kende.
Het festival gaf carrières van sterren als Julio Iglesias een grote impuls en ieder jaar opnieuw zorgde Zaragoza voor optredens van beroemde artiesten die de aandacht van zowel nationale als internationale media trokken.
Trots?
Een paar jaar geleden werd in een interview aan Zaragoza gevraagd of hij trots was op het Benidorm van nu, hiermee verwijzend naar het vaak ook wel negatieve imago van het vakantieoord.
Ruiterlijk gaf hij toe dat Benidorm misschien niet veel aantrekkelijker, maar wel veel leefbaarder is geworden dan het was. Met asfalt, stromend water, ziekenhuizen en elektriciteit.
Bovendien voegde hij toe: niemand wordt gedwongen om Benidorm te bezoeken en toch spreiden elk jaar ruim vijf miljoen bezoekers er een aantal dagen hun handdoek uit op het strand.
Actief beroepsleven
Behalve zestien jaar lang burgemeester werd Zaragoza nog president van de Diputación de Alicante, algemeen directeur voor het ministerie van Informatie in Madrid, burgerlijk gouverneur van Guadalajara en was hij lid van het parlement.
Op zijn vijftigste begon hij een nieuwe carrière als advocaat. Ondertussen schreef hij vijf boeken en leverde bijdragen aan een groot aantal Spaanse kranten.
Op zijn 85e was hij nog steeds actief binnen de advocatuur, zij het in een wat rustiger tempo, maar nog altijd in het centrum van het economische, sociale en toeristische fenomeen: Benidorm.
Pedro Zaragoza stierf op 1 april 2008 aan de gevolgen van zijn hartproblemen.
