Sindsdien zetelt hij in het het bestuur van een land dat zich in een groot economisch drama bevindt. Wie is deze nieuwe leider, die Spanje weer op de Europese rails van groei moet krijgen?
ADVERTENTIE
‘Het vertrouwen’
Met spanning werd in het najaar van 2011 uitgekeken naar de publicatie van ‘El Confianza, mi vida y mi proyecto de cambio para España’ (Het Vertrouwen, mijn leven en mijn project van verandering voor Spanje), de eerste autobiografie van Mariano Rajoy Brey.
Vol verwachting om eindelijk de man achter dat vrij expressieloze, bebaarde gelaat te leren kennen, begonnen voor- en tegenstanders het lijvige boek te lezen. En werden er niet veel wijzer van.
In 296 pagina’s in de ik-vorm en in vrij droge stijl geschreven tekst vertelt de toen nog kandidaat-premier over zijn gelukkige jeugd en over zijn ambities voor Spanje. Aan onthullingen, gedenkwaardige of zelfs benarde momenten uit zijn leven besteedt hij nauwelijks aandacht.
Wel geeft hij aan spijt te hebben van zijn mismanagement rond de milieuramp in 2002 met de olietanker ‘Prestige’ voor de kust van Galicië. Dagenlang ontkende Rajoy dat er zich een milieuramp aan het voltrekken was voor de Spaanse ‘groene’ kust.
Langs de zijlijn
Over de twee verkiezingsdecepties in 2004 en 2008 laat hij nauwelijks meer los dan dat hij toen gevoelsmatig erg dicht tegen een afscheid van de politiek aan zat. Uit verantwoordelijkheidsgevoel en liefde voor zijn land besloot hij toch te blijven.
In 2004 buitelden de voor Rajoy gunstige opiniepeilingen over elkaar heen die een zeer waarschijnlijke verkiezingswinst voor de PP voorspelden en dus eindelijk het premierschap voor de bestuurder uit Galicië.
Tot de bomaanslagen op de treinen in Madrid in maart van dat jaar roet in het eten gooiden. Aznar wees meteen naar de ETA als verantwoordelijke en toen de Al Qaeda achter de aanslagen bleek te zitten, draaide de publieke opinie in Spanje radicaal om.
De aanslagen zouden zijn gepleegd omdat de regering Aznar met Spaanse troepen deelnam aan de oorlog tegen Irak. De PSOE van Zapatero trad met de meeste stemmen tijdens de verkiezingen aan als grootste regerende partij.
Toen de PP ook in 2008 de verkiezingen niet wist te winnen, kreeg Rajoy het ook nog eens te verduren vanuit zijn eigen partijgelederen: Esperanza Aguirre, president van deelstaat Madrid en Alberto Ruiz Gallardón, toen nog burgemeester van de hoofdstad, staken niet onder stoelen of banken van hem af te willen. Saillant detail: Gallardón is nu minister van Justitie.
Start politieke carrière
Van beroep is Mariano Rajoy Brey een onroerendgoed registreur, wat zoveel betekent als iemand die alle rechten die aan onroerend goederen ontleend kunnen worden registreert. Een erg lucratief beroep in het Spanje van de afgelopen decennia.
Rajoy studeerde rechten, net als zijn vader, maar kreeg zijn politieke passie mee van zijn grootvader die een groot supporter was van een onafhankelijk Galicië. Hij werd geboren op 27 maart 1955 in het uiterste noordwesten van Spanje gelegen Santiago de Compostela.
In 1981 begon Rajoy zijn politieke carrière door zich kandidaat te stellen voor het regionale bestuur van zijn geboortestreek als lid van de Alianza Popular, voorganger van de huidige Partido Popular.
Landelijke politiek
Zijn introductie in de landelijke politiek heeft Rajoy voornamelijk te danken aan José María Aznar, vanaf 1989 partijleider van de PP. Hij koos Rajoy als zijn vice-algemeen partijsecretaris, maar omdat de PP weer in de oppositie belandde verlengde Rajoy zijn post als afgevaardigde van Pontevedra.
Tot met de verkiezingswinst van Aznar in 1996 de daaropvolgende jaren diverse ministeriële portefeuilles Rajoy’s kant op kwamen. Zo was hij onder meer minister van Instructie, Cultuur, Binnenlandse Zaken, Presidentschap en tot slot vicepremier in de kabinetten Aznar tot 2004.
Voor de verkiezingen van dat jaar werd Rajoy door Aznar naar voren geschoven als opvolger. De PP werd echter, zoals eerder vermeld, verslagen door de socialisten onder leiding van José Luis Rodríguez Zapatero, waarmee Rajoy’s carrière als ‘El señor no’ (bedacht door Zapatero) van de oppositie begon.
Hij deed zijn taak als oppositieleider eer aan door zich consequent tegen alle voorstellen afkomstig van Zapatero en zijn partij uit te spreken, een gewoonte die hem de opvallende bijnaam opleverde.
Premier
Mariano Rajoy startte zijn functie als Spanje’s zesde minister president precies een jaar geleden in december met de mededeling dat economisch herstel inclusief groei en het scheppen van banen zijn topprioriteiten waren.
De bagage die hij als beginnend premier te verwerken kreeg was echter niet mals: een land met een gestagneerde economie, de extreme grens van 5 miljoen werklozen was zojuist gepasseerd en het begrotingstekort bleek niet rond de 6% van het bruto binnenlands product te liggen, maar was plotseling toch 8,9 procent.
Voldoende redenen voor Brussel en ‘Frau Merkel’ om hete adem de nek van de beginnend premier in te blazen. De hoge verwachtingen van de Spaanse burger, die vanuit de crisissituatie smachtte naar veranderingen, bleven direct na aantreden van Rajoy nog even onbeantwoord.
Rajoy weigerde interviews te geven of in te gaan op zijn hervormingsplannen tot die daadwerkelijk aan de orde waren. Hij liet zijn vicepremier Soraya Saenz de Santamaria vooral het woord voeren. De definitieve begroting voor 2012 maakt zijn regering, ondanks aanmaningen tot spoed vanuit de EU, pas eind maart bekend.
Anderen over Rajoy
Volgens socioloog José Luís Alvarez ontbeert Rajoy de populistische autoriteit van Esperanza Aguirre of de ideologische autoriteit van Aznar, maar heeft hij zijn vaardigheden als ‘registrador de la propiedad’ geïntroduceerd in zijn politieke leven: hij schrijft, laat zich informeren en informeert.
Het bekende Galisische gezegde: Als je een Galiciër op de trap tegenkomt, weet je nooit of hij naar boven of naar beneden gaat’, zou erg op de Spaanse leider van toepassing zijn.
Volgens anderen beschikt Rajoy wel over een gevoel voor humor, heeft hij een grote passie voor voetbalclub Real Madrid, mag hij graag op zijn fiets stappen en houdt hij van goed eten en sigaren.
Als charismatisch is hij nooit bestempeld en zijn lichte spraakdefect zou hij hebben overgehouden aan een auto-ongeluk in 1979. Sinds dit drama draagt hij de hem zo typerende baard, die enkele littekens verbergen.
Zelf zegt Rajoy in zijn boek ‘Ik ben niet zoals mijn vader. Hij is perfectionistisch, een beetje introvert en heel voorzichtig’. Volgens anderen is Rajoy een goed luisteraar, een noeste werker en niet zo van de improvisaties of duidelijke opinies.
Hij bezit een nationalistische geest en is katholiek van geloof, maar wat beide aspecten betreft is hij zeker niet fundamentalistisch. De veelgehoorde bijnaam Rajoy ‘el normal’ lijkt nog het meest op hem van toepassing te zijn.
Een jaar later
Eind december 2012 beginnen de evaluaties van Rajoy’s eerste jaar als bestuurder der natie de Spaanse media binnen te sijpelen. Hierin domineren de overzichten van alle verkiezingsbeloften die hij deed en die al vrij snel in de prullenbak belandden.
Zo verhoogde hij onder veel meer diverse belastingen te verhogen. De IVA-verhoging raakte de bevolking direct in de portemonnee. Ook besloot hij geen inflatiecorrectie op de pensioenen toe te passen. Hij kreeg twee algemene stakingen voor zijn kiezen en bijna dagelijks is er wel ergens in Spanje een protest of andere grootschalige manifestatie tegen zijn beleid.
Partijsecretaris, Maria Dolores Cospedal, noemt de maatregelen van haar leider ‘impopulair’ en ‘buitengewoon moeilijk’, maar Rajoy deed dit niet ‘om stemmen te winnen’, maar ‘voor het algemeen belang van het land’.
Een moeilijke klus heeft de premier het ook met de eigenzinnige regio Catalonië. Regio-president Artur Mas wil zich afscheiden van Spanje. Voor het land zou dat slecht nieuws zijn, aangezien het gaat om de regio die het meeste bijdraagt van alle Spaanse regio's aan de nationale schatkist.
Catalonië
Direct gevaar bleef uit toen Mas in november 2012 geen absolute meerderheid behaalde bij de regionale verkiezingen. Wel is hij nog steeds van plan het Catalaanse volk per referendum te consulteren over of ze los willen van Spanje of niet.
Een ding moet Mariono Rajoy worden nagegeven: ondanks een jaar lang voortdurende speculaties in nationale en internationale media over een mogelijk verzoek tot redding bij Europa, heeft Rajoy zo’n ‘bailout’ tot nu toe weten te vermijden. Hij bestuurt met zijn ministers nog steeds het land.
(Dit deels geactualiseerde artikel verscheen in januari 2012 in ¡Spanje! Magazine)
